యూనియన్ బడ్జెట్ 2025-26 ఒక మార్పును ప్రతిబింబిస్తుంది, ఇది ప్రపంచ హెడ్‌విండ్‌లు మరియు ఆర్థిక అనిశ్చితుల నేపథ్యం మధ్య విదేశాంగ విధాన లక్ష్యాలకు ప్రాధాన్యత ఇస్తుంది. జనవరి 26 నాటి సండే గార్డియన్ కోసం నా మునుపటి వ్యాసంలో చెప్పినట్లుగా, బడ్జెట్ భారతదేశం యొక్క విదేశాంగ విధాన లక్ష్యాలతో బలమైన అమరికను ప్రతిబింబిస్తుంది. ఈ లక్ష్యాలు ‘పొరుగువారి మొదటి’ విధానం ద్వారా ప్రాంతీయ నిశ్చితార్థానికి ప్రాధాన్యత ఇవ్వడం, ‘సాగర్’ చొరవతో అమరికలో సముద్ర భాగస్వాములతో సంబంధాలను బలోపేతం చేయడం మరియు భారతీయ డయాస్పోరాను మృదువైన శక్తి యొక్క ముఖ్య పరికరంగా పెంచడం.
MEA కేటాయింపులను దగ్గరగా చూడండి
యూనియన్ బడ్జెట్ 2025-26లో విదేశాంగ మంత్రిత్వ శాఖ (MEA) కు రూ .20,516 కోట్ల కేటాయింపులు, మునుపటి అంచనాల కంటే తక్కువగా ఉన్నప్పటికీ, బడ్జెట్‌లో ‘విదేశీ వ్యవహారాల పట్ల ప్రభుత్వ నిబద్ధతను ఇప్పటికీ ప్రతిబింబిస్తుంది. అయినప్పటికీ, మొత్తం బడ్జెట్‌లో MEA ఇప్పటికీ ఒక శాతం కన్నా తక్కువ పొందుతుందని ఇక్కడ గమనించాలి. సెంటర్ ఫర్ MEA మొత్తం స్థాపన వ్యయం మునుపటి సంవత్సరానికి IE రూ .7552 కోట్లతో సమానంగా ఉంటుంది. కేంద్ర రంగ పథకాలు/ప్రాజెక్టుల శీర్షికలో, అంతర్జాతీయ శిక్షణ/కార్యక్రమాలకు మద్దతు కోసం బడ్జెట్ తగ్గించబడింది, అయితే నిర్దిష్ట దేశాలకు సహాయం మరియు సాంస్కృతిక మరియు వారసత్వ ప్రాజెక్టులకు సహాయం పెరిగింది.
ఇంకా, మునుపటి బడ్జెట్లలో, బడ్జెట్‌లో గణనీయమైన భాగాన్ని “ఇతర కేంద్ర రంగ వ్యయాలకు” కేటాయించారు, ఇందులో అంతర్జాతీయ మరియు ప్రాంతీయ సంస్థలపై ఖర్చులు మరియు ఇతర విచక్షణా వ్యయాలు ఉన్నాయి, అయితే ఇది కేటాయింపు తగ్గించబడుతుంది, ఇది కేటాయింపులతో సమానంగా ఉంటుంది మొత్తం కేంద్ర రంగ పథకాలు/ప్రాజెక్టులకు.
ఇక్కడ, మునుపటి బడ్జెట్లలో ఎక్కువ భాగం వాటాను కలిగి ఉన్న సావరిన్ గ్యారెంటీ రిడంప్షన్ ఫండ్ క్రింద కేటాయింపులు చేయలేదని కూడా గమనించాలి. గత సంవత్సరం కూడా, సవరించిన బడ్జెట్‌లో ఈ తల కింద గణనీయమైన వ్యయం ఉంది మరియు చివరికి FY26 యొక్క సవరించిన బడ్జెట్‌లో కేటాయింపులు జరుగుతాయని భావిస్తున్నారు. చివరగా, సాధారణ సేవలు, సామాజిక మరియు ఆర్థిక సేవలు వంటి అభివృద్ధి అధిపతుల బడ్జెట్ మునుపటి సంవత్సరం సవరించిన అంచనాల నుండి గణనీయంగా తగ్గుతుంది.
పొరుగువారిని దగ్గరగా ఉంచడం
“నైబర్‌హుడ్ ఫస్ట్ పాలసీ” కి అనుగుణంగా, పొరుగు దేశాలు మొత్తం సహాయంతో సహాయక ప్రాధమిక గ్రహీత. కేటాయింపులో మార్పులు పరిసరాల్లో మారుతున్న డైనమిక్స్‌ను ప్రతిబింబిస్తాయి. భూటాన్ మరలా సహాయంలో అతిపెద్ద వాటాను కలిగి ఉంది. గత దశాబ్దంలో, భూటాన్ భారతదేశం యొక్క విదేశీ సహాయానికి ప్రధాన గ్రహీతగా ఉంది మరియు 1961 లో మొట్టమొదటి ప్రణాళికను ప్రారంభించినప్పటి నుండి భూటాన్ యొక్క ఐదేళ్ల ప్రణాళికలకు ఆర్థికంగా మద్దతు ఇవ్వడానికి భారతదేశం తనను తాను కట్టుబడి ఉంది. 2024 అక్టోబర్లో భూటాన్ పిఎమ్ ట్సరింగ్ టోబ్ గేస్ సందర్శన ముగింపును పునరుద్ఘాటించింది ఆకుపచ్చ హైడ్రోజన్ మరియు జలవిద్యుత్ ప్రాజెక్టుల ప్రమోషన్ ద్వారా స్థిరమైన వృద్ధి కోసం ముందుకు సాగే లక్ష్యంతో ఇరు దేశాల మధ్య సంబంధాలు. ఏదేమైనా, ప్రాధాన్యత జాబితాలో ఈ దేశాన్ని అధికంగా చేసేది దాని వ్యూహాత్మక స్థానం.
బంగ్లాదేశ్‌లో కొనసాగుతున్న సంక్లిష్టతలను బట్టి, దేశానికి సహాయం అదే విధంగా ఉంది. 2024 లో, షేక్ హసీనా ప్రభుత్వాన్ని దేశం నుండి బయటకు నెట్టారు మరియు ముహమ్మద్ యునస్ బంగ్లాదేశ్ మధ్యంతర ప్రభుత్వానికి అధిపతి అయ్యారు. బంగ్లాదేశ్ భారతదేశం మరియు ఈశాన్య రాష్ట్రాల మధ్య వ్యూహాత్మక జంక్షన్ మరియు బెంగాల్ బేలో ఉంది. అధికారంలో ఉన్న ప్రభుత్వంతో భారతదేశం తన సంబంధాలను కొనసాగించడం చాలా ముఖ్యం అయితే, సహాయ కేటాయింపులు ఒకే విధంగా ఉన్నాయి.
అదేవిధంగా నేపాల్ కోసం, బడ్జెట్ సహాయ కేటాయింపులలో ఎటువంటి మార్పు చేయలేదు. నేపాల్ భారతదేశం మరియు చైనా అనే రెండు ప్రధాన శక్తుల మధ్య శాండ్విచ్ చేయబడింది మరియు పిఎం ఒలిని తరచూ చైనా అనుకూల (చైనాకు తన మొదటి సందర్శనతో) గా చిత్రీకరించారు, పెరుగుతున్న చైనా ప్రభావాన్ని ఎదుర్కోవటానికి భారతదేశం తన నిశ్చితార్థాన్ని పెంచుకోవాలి.
ఆఫ్ఘనిస్తాన్ కొరకు, సవరించిన బడ్జెట్ (రూ .50 కోట్లు) తో పోల్చితే ఈ సహాయం పెరిగింది, అయితే మునుపటి సంవత్సరం (రూ .200 కోట్లు) బడ్జెట్ అంచనాలతో పోల్చితే తగ్గింది. ఇటీవల, భారత విదేశాంగ కార్యదర్శి విక్రమ్ మిస్రీ దుబాయ్‌లో నటన తాలిబాన్ విదేశాంగ మంత్రి అమీర్ ఖాన్ ముట్టాకిని కలిశారు, ఇది 2021 లో స్వాధీనం చేసుకున్నప్పటి నుండి తాలిబాన్ నాయకత్వంతో మొదటి ఉన్నత స్థాయి దౌత్య సమావేశం. అభివృద్ధి ప్రాజెక్టులలో పాల్గొనడానికి భారతదేశం తన నిబద్ధతను నిర్ధారించింది మరియు దాని భద్రతా సమస్యలను పరిష్కరించడానికి లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. భారతదేశం యొక్క భద్రతా ఆసక్తికి వ్యతిరేకంగా తన భూభాగం ఉపయోగించబడదని ఆఫ్ఘన్ మంత్రి నిర్ధారించారు. పాకిస్తాన్ మరియు ఆఫ్ఘనిస్తాన్ల మధ్య ఇటీవల జరిగిన విభజన, భారతదేశానికి అనుకూలంగా సంబంధాలను పెంపొందించడానికి ఖచ్చితంగా ఒక మైదానాన్ని అందిస్తుంది.
మయన్మార్ ఒక ఆసక్తికరమైన కేసును సూచిస్తుంది, ఇక్కడ మునుపటి సంవత్సరం (రూ .250 కోట్లు) బడ్జెట్ అంచనాలతో పోల్చితే సహాయ కేటాయింపు పెరిగింది – ఇది expected హించబడింది, కానీ సవరించిన అంచనాల కంటే (రూ .400 కోట్లు) తక్కువగా ఉంటుంది. ఈ సంవత్సరానికి సహాయ కేటాయింపు రూ .350 కోట్లుగా నిర్ణయించబడింది, ఇది సవరించిన బడ్జెట్‌లో పెరుగుతుందని భావిస్తున్నారు, దేశంలో కొనసాగుతున్న అస్థిరత మరియు సరిహద్దుల్లో శాంతి మరియు స్థిరత్వాన్ని కొనసాగించాలనే భారతదేశం యొక్క ఆశయం మరియు ACT ఈస్ట్ పాలసీ యొక్క ఆశయాలను సమర్థిస్తుంది .
మునుపటి వ్యాసంలో చెప్పినట్లుగా, సరిహద్దు రోడ్ల సంస్థ (బ్రో) మరియు అస్సాం రైఫిల్స్ రెండూ పెరిగిన కేటాయింపును పొందాయి, ఈశాన్య ప్రాంతంలో భద్రతా సమస్యలు మరియు సరిహద్దులను కంచె వేయాలనే నిర్ణయం. దీనితో పాటు, 2024-25 యొక్క సవరించిన అంచనాల నుండి గణనీయమైన ప్రోత్సాహాన్ని పొందిన నార్త్ ఈస్ట్ రీజియన్ (MDONER) యొక్క అభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ కేటాయింపుపై మేము ప్రతిబింబిస్తే, ఈశాన్య ప్రాంతానికి భారతదేశం యొక్క పెరుగుతున్న ప్రాధాన్యతలను మేము అర్థం చేసుకోవచ్చు మరియు ACT ఈస్ట్ పాలసీ.
సముద్రం అంతటా స్నేహితులు
Expected హించినట్లుగా, 2025-26 బడ్జెట్ “సాగర్” చొరవ (ఈ ప్రాంతంలోని అందరికీ భద్రత మరియు వృద్ధి) కింద సూత్రాలను సమర్థించడానికి సముద్ర దేశాలపై దృష్టి పెట్టింది. 600 కోట్ల రూపాయల కేటాయింపుతో మాల్దీవులు గణనీయమైన ప్రోత్సాహాన్ని పొందాయి, ఇది ద్వైపాక్షిక సంబంధాలను బలోపేతం చేయడానికి పునరుద్ధరించిన ప్రాధాన్యతను సూచిస్తుంది. 2024 మొదటి భాగంలో, ఇరుపక్షాల మధ్య సంబంధాలు వడకట్టాయి మరియు అధ్యక్షుడు మిజు చైనా పర్యటన చైనా పర్యటన-చైనా అనుకూల స్టాండ్‌ను ప్రదర్శించింది. అధ్యక్షుడు మిజు భారతదేశ పర్యటనతో సంబంధాలు మెరుగుపడ్డాయి, ఈ సమయంలో అతను భారతదేశాన్ని కీలకమైన అభివృద్ధి భాగస్వామిగా గుర్తించి, సమగ్ర ఆర్థిక మరియు సముద్ర భద్రతా భాగస్వామ్యం కోసం దృష్టిని సమర్థించాడు.
శ్రీలంకకు కూడా రూ .300 కోట్లకు సహాయ కేటాయింపు లభించింది, ఇది మునుపటి సంవత్సరాల బడ్జెట్ అంచనాల నుండి పెరుగుదల. భారతదేశానికి తన తాజా పర్యటనలో, శ్రీలంక అధ్యక్షుడు అనురా కుమార డిస్కానయక 2022 ఆర్థిక సంక్షోభంలో భారతదేశం యొక్క మద్దతును ప్రశంసించారు మరియు శ్రీలంక భూభాగం భారతదేశ ప్రయోజనాలకు వ్యతిరేకంగా ఉపయోగించబడదని ధృవీకరించారు. హిందూ మహాసముద్రంలో శ్రీలంక యొక్క వ్యూహాత్మక స్థానం భారతదేశ సముద్ర భద్రతా ప్రయోజనాలకు కీలకమైనది. ఇంకా, రెండు వైపులా వాణిజ్యం మరియు పెట్టుబడి సంబంధాలను విస్తరించడం, కనెక్టివిటీని పెంచడం మరియు ముఖ్యంగా, శక్తి సహకారంపై దృష్టి పెట్టడం.
మారిషస్ కోసం, సహాయ కేటాయింపు సుమారు ₹ 500 కోట్లు, ఇది మునుపటి బడ్జెట్ అంచనాల (70 370 కోట్లు) నుండి పెరుగుదల, కానీ సవరించిన (676 కోట్లు) పోల్చితే కొద్దిగా తగ్గించబడుతుంది. ఈ ప్రాంతంలో పెరుగుతున్న చైనా ప్రభావాన్ని ఎదుర్కోవటానికి మరియు దాని స్వంత వ్యూహాత్మక భాగస్వామ్యాన్ని బలోపేతం చేయడానికి భారతదేశం చేసిన ప్రయత్నాలను కూడా ఇది ప్రతిబింబిస్తుంది. ఇది సముద్రపు పొరుగువారిలో సీషెల్స్ మాత్రమే, దీని బడ్జెట్ కేటాయింపు రూ. 19 కోట్లకు తగ్గింది.
గ్లోబల్ సౌత్‌తో సంబంధాలు
ఆఫ్రికన్ మరియు యురేషియా దేశాలు ఈ ఏడాది వరుసగా రూ .225 కోట్లు, రూ .40 కోట్లు ఎయిడ్ కేటాయింపులను పొందాయి. ఆఫ్రికాతో భారతదేశం యొక్క నిశ్చితార్థం కేవలం ఆర్థిక ప్రయోజనాల ద్వారా నడపబడదు, కానీ సహకార చరిత్ర మరియు దక్షిణ-దక్షిణ సంఘీభావానికి నిబద్ధత ద్వారా కూడా నడపబడదు. మరియు 21 వ శతాబ్దంలో, ఇరు దేశాలు ఆర్థిక మరియు సముద్ర భద్రతా సహకారాన్ని పెంచడంపై దృష్టి సారించాయి మరియు ప్రజలను కనెక్ట్ చేయడానికి ప్రజలను బలోపేతం చేయడానికి అభివృద్ధి ప్రాజెక్టులకు మద్దతుతో పాటు. గ్రీన్ ఎనర్జీపై పెరుగుతున్న దృష్టితో, ఆఫ్రికా యొక్క ఖనిజాలు మరియు శక్తి వంటి క్లిష్టమైన వనరులకు ప్రాప్యత భారతదేశ ఆర్థిక వృద్ధికి కీలకం. భారతదేశ నాయకత్వంలో ఆఫ్రికన్ యూనియన్ జి 20 లో భాగమైందని హైలైట్ చేయడం కూడా చాలా ముఖ్యం, ఇది గ్లోబల్ సౌత్ యొక్క స్వరాన్ని నిర్మించడానికి ఆఫ్రికా పెరుగుదలకు భారతదేశం మద్దతు ఇస్తుందని సూచిస్తుంది.
అదేవిధంగా, యురేషియా దేశాలు, ముఖ్యంగా మధ్య ఆసియాలో ఉన్నవారు భారతదేశానికి, ముఖ్యంగా ఉక్రెయిన్ అనంతర సంక్షోభం. ఈ సంవత్సరం బడ్జెట్ యురేషియా దేశాలకు కేటాయించిన సహాయాన్ని రెట్టింపు చేసింది. ఈ దేశాలు సహజ వనరులతో సమృద్ధిగా ఉన్నాయి, ఇవి ఇంధనానికి భారతదేశానికి ఆసక్తి కలిగి ఉంటాయి. మధ్య ఆసియాతో భారతదేశం వాణిజ్యం విస్తరిస్తుండగా, కనెక్టివిటీ సమస్యలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నేషనల్ నార్త్-సౌత్ ట్రాన్స్పోర్ట్ కారిడార్ (ఇన్స్టిట్యూసి) మరియు ఇరాన్‌లోని చాబహార్ పోర్ట్ వంటి కార్యక్రమాలు చాలా క్లిష్టమైనవి, అయితే బడ్జెట్ కేటాయింపులు తరువాతి వాటికి పెరగలేదు.
లాటిన్ అమెరికన్ దేశాల సందర్భంలో, సహాయ కేటాయింపు రూ .60 కోట్లకు పెరిగింది, ఇది మునుపటి సంవత్సరం (రూ .30 కోట్లు) బడ్జెట్ అంచనాలతో పోల్చితే పెరుగుదల, కానీ సవరించిన బడ్జెట్లతో (రూ .90 కోట్లు) పోల్చితే తక్కువ. ప్రత్యక్ష కనెక్టివిటీ మరియు వాణిజ్యం పరిమితం కానప్పటికీ, భారతదేశం లాటిన్ అమెరికన్ దేశాలతో లిథియం మరియు రాగి యొక్క ముఖ్య వనరుగా చురుకుగా పాల్గొనడం అవసరం, గ్రీన్ ఎనర్జీకి మారడానికి అవసరమైన రెండు ముఖ్యమైన పదార్థాలు.
ముగింపు
ముగింపులో, యూనియన్ బడ్జెట్ 2025-26 భారతదేశం అభివృద్ధి చెందుతున్న విదేశాంగ విధాన ప్రాధాన్యతలను ప్రతిబింబిస్తుంది, ఆర్థిక మరియు వ్యూహాత్మక ప్రయోజనాలు మరియు మృదువైన శక్తి దౌత్యం మీద దృష్టి సారించింది. “నైబర్‌హుడ్ ఫస్ట్” విధానం ఒక మూలస్తంభంగా ఉంది, దాని అమలు రాబోయే సంవత్సరాల్లో మరింత సూక్ష్మంగా మరియు ఆచరణాత్మకంగా మారే అవకాశం ఉంది. ఈ కార్యక్రమాల విజయానికి, MEA మారుతున్న ప్రపంచ ప్రకృతి దృశ్యానికి అనుగుణంగా, దాని ప్రయత్నాలకు ప్రాధాన్యత ఇవ్వాలి మరియు భారతదేశ ప్రయోజనాలను ముందుకు తీసుకెళ్లడానికి మరియు మరింత శాంతియుత మరియు సంపన్న ప్రపంచానికి దోహదం చేయడానికి దాని వనరులను సమర్థవంతంగా ప్రభావితం చేయాలి.
ఈ కారకాలను జాగ్రత్తగా పరిశీలించడం ద్వారా మరియు బాగా నిర్వచించబడిన బడ్జెట్ వ్యూహాన్ని అమలు చేయడం ద్వారా, భారతదేశం తన విదేశాంగ విధాన ప్రయోజనాలను సమర్థవంతంగా ముందుకు తీసుకెళ్లగలదు, దాని ప్రాంతీయ మరియు ప్రపంచ ప్రభావాన్ని బలోపేతం చేస్తుంది మరియు అభివృద్ధి చెందుతున్న భౌగోళిక రాజకీయ ప్రకృతి దృశ్యానికి సానుకూలంగా దోహదం చేస్తుంది.
డాక్టర్ సిచవి వసిష్ చింటన్ రీసెర్చ్ ఫౌండేషన్‌తో సీనియర్ రీసెర్చ్ అసోసియేట్.
